DARWIN LIVE:
KUNNEN DIEREN DENKEN?
Aan het eind van de 19e eeuw kocht wiskundeleraar Wilhelm van Osten een paard waarvan hij al gauw vermoedde dat ie heel intelligent was. Zo slim dat hij zijn paard Hans stap voor stap de basisregels van hoofdrekenen bijbracht. Als zijn baasje een rekensom opgaf dan tikte Hans keurig met zijn hoef net zo vaak totdat hij bij het juiste antwoord aankwam. Een paard dat kan tellen! Natuurlijk stond dit nieuws op alle voorpagina’s. Maar helaas… na enkele maanden experimenteren stelden onderzoekers teleurgesteld vast dat Hans helaas geen genie in hoofdrekenen was… In deze les filosoferen we over de vraag: kunnen dieren denken? En als paarden niet zo pienter zijn dat ze kunnen hoofdrekenen, wat zegt dat dan?
Inhoud
Lesbeschrijving
Lesonderdelen
- Wat is denken?
- Wat zeggen filosofen?
- Wat zeggen wetenschappers?
- Hoe onderzoeken we hoe slim dieren zijn?
- Mag je een vis beoordelen op zijn vermogen om in een boom te klimmen?
Lesdoelen
Kernwoorden
Materialen
Voorbereiding
Lesuitvoering
Deze les filosoferen we over de vraag:
Kunnen dieren denken?
Inleiding
We beginnen met een filmpje over Hans, het superslimme paard dat hoofdrekenen kan… Althans: dat dacht zijn eigenaar. Totdat een wetenschappelijke onderzoekscommissie ontdekte hoe Hans werkelijk tot zijn juiste antwoorden op de hoofdrekenopgaven kwam.
Breinstorm
1. Wat is denken?
Als we het hebben over denken, wat bedoelen we dan eigenlijk met het woord denken?
2. Wat zeggen filosofen?
Zojuist filosofeerden jullie over de betekenis van het woord denken. Misschien kwamen jullie op kenmerken zoals. (1) Kunnen bewegen. (2) Beschikken over een brein.
Nu zal ik jullie iets meer vertellen over de antwoorden die beroemde filosofen hebben bedacht op de vraag: Kunnen dieren denken?.
3. Wat zeggen wetenschappers?
Wat ik je tot nu toe vertelde over wat filosofen hebben gezegd over denken bij dieren vind je misschien wat teleurstellend. Zouden dieren echte zulke ‘domme dingen’ zijn? Eigenlijk worden dieren pas sinds de 19e eeuw serieus genomen door mensen. En vanaf dat moment spreken wetenschappers ook niet langer meer van dieren versus mensen. Want de mens is gewoon een van de vele diersoorten die er op onze planeet zijn. Misschien een bijzondere diersoort, maar wel een dier onder de andere dieren.
4. Hoe onderzoeken we hoe slim dieren zijn?
Anders dan mensen kunnen dieren niet praten, dus ze kunnen ons niet vertellen hoe slim ze zijn. Dus: wetenschappers moeten andere manieren verzinnen om te achterhalen hoe slim dieren zijn. Momenteel gebruiken wetenschappers drie manieren om de intelligentie van dieren te onderzoeken.
Drie manieren om de intelligentie van dieren te onderzoeken
#1. Lichaamsbouw
#2. Gedrag
#3. Breinopnamen
Drie tests voor intelligent gedrag bij dieren
#1. Geheugen-test
Bekijk Chimpansee drukt op touchscreen.
#2. Spiegel-test
#3. Pindapuzzel-test
Pinda-puzzel
Wetenschappers verzonnen een puzzeltje om te testen hoe goed chimpansees problemen kunnen oplossen die ze in de vrije natuur nog niet eerder zijn tegengekomen. Ze stopten een pinda in een heel dun glazen buisjes. Daardoor kon de chimpansee de pinda er niet met zijn vingers uitpakken. Hoe haalt die chimpansee de pinda uit het buisje?
Bekijk Hoe haalt deze chimpansee die pinda uit het glazen buisje?
Voorbeeldantwoorden
Omdraaien, opzuigen, uitblazen, kapotslaan van het buisje. Stimuleer originele oplossingen. Merk op dat de onderzoekers het buisje aan de tralies vastgeschroefd hebben om het de chimpansee lastiger te maken. Stel tussendoor vragen over mogelijke problemen met bepaalde oplossingen. Wat kan er gebeuren als je het buisje zou stuk slaan? Bijvoorbeeld: snee in je handen of eten van glasscherven. Wat kan er gebeuren als je de pinda zou opzuigen? Bijvoorbeeld: verstikken als de pinda in je luchtpijp zou vliegen…
5. Mag je een vis beoordelen op zijn vermogen om in een boom te klimmen?
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
Wat is slim?
Albert Einstein is een van de grootste genieën aller tijden. Toch blijft hij bescheiden… Een beroemde uitspraak van Einstein luidt namelijk. “Iedereen is uniek en een genie. Maar als jij een vis beoordeelt op zijn vermogen om in een boom te klimmen, zal hij zijn hele leven lang geloven dat hij stom is.” Wat zou Einstein met deze uitspraak bedoelen?
De vis en de boom
Werk je in je lessen met het gedachtegoed van Howard Gardner over multipele intelligenties dan kun je deze uitspraak van Einstein daaraan linken.